Argoda Sakal ve Bıyık

Argo kötü sözcük ya da küfür olarak bilinir ancak argo bir jargondur, küfür değildir. Argo bir kültürdür, dili yaşatan unsurlardan biridir. Dildeki zenginliktir. Güzel Türkçe’de argo dağarcığı açısından zengin bir dildir. Argo: “Aynı uğraş alanındaki insanların, kullanılan ortak, genel dilden ayrı olarak, benimseyip kullandıkları, herkesçe anlaşılamayan, kendilerine özgü sözcük ve deyimlerin yer aldığı özel dil ve bu dili oluşturan sözcüklerin tümü.” diye tanımlanmış. Örnek: “Okul argosu, kışla argosu, gemici argosu vb. gibi, her topluluğun kendine özgü dili, argodur” diye örneklenmiş. Argoda sakal üzerine de birkaç argo sözlüğünde yer alan tanımlara değinelim.

Argoda Sakal

Argoda sakal kelimesinin kullanımı üzerine örnekleri inceleyelim. Örneğin Bahattin Sezgin’in yazdığı Yeni Argo Sözlüğü‘nde sakal; (esnaf için) siftah parası. Yine kelime öbeği olarak farklı bir örnek olan Sakal atmak; (esnaf için) siftah parası vermek anlamına geliyor. Cümle içinde örnekli kullanımı: “Sabah sabah bir sakal atsan yeter.”

Argoda sakal kelimesinin diğer bir kullanımı ise biraz olumsuz bir anlamda, görev başındaki memura verilen bahşiş, rüşvet anlamı taşıyor. Bahşiş ya da rüşvet vermek olarak kullanılıyor. Cümle içinde örnekli kullanımı: “Orada önce sakal atmak, sonra iş almak geleneği vardır.”

Yine aynı kaynakta, sakal yapmak; bir öbek insan içinde iken onlara esrar sunmak.

Argoda sakallı kelimesi ise, Sakallı; erkeklik organı demek. Sakalın erkekleri ve erkeklik kavramını pekiştirdiğine argoda da rastlıyoruz.

Esme sakal; uydurmaca, yakıştırmaca, yalan. 
Cümle içinde örnekli kullanımı: “Onun dediğine esme sakal, inanma!”

Argoda Bıyık

Argo sözlükteki Kenef sazlığı; kılları seyrek bıyık. Anlamına geliyor. Zorlama bir anlam çıkarıyor gibi olsa da gür bıyık ve sakalın seyrek olanlara nazaran daha olumlu algılandığına bu örnekten varabiliriz.

Yine argoda yapa kelimesi de, bıyık anlamında kullanılmış.

Argoda Kıl

Argoda kıl kelimesinin kullanımı da fazla, dolayısıyla “kıl” birçok yan -argo- anlam da içeriyor. Sözlükteki tanımların geneline bakınca kılın vücutta tek başına sevilmediği gibi argoda da sevilmeyen şeyleri tanımladığı, ifade ettiği gerçeği. Örneğin sakal bıyık sevilirken kıl sevilen bir şey. Argoda Kıl; davranışlarından ve görünümünden hoşlanılmayan insan. 
Cümle içinde örnekli kullanımı: “Adam çok iyi bir insan ama oğlu kıl!”

Örneğin yine kıl atmak; ortalığı karıştıracak söz söylemek ya da davranışta bulunmak, kıl çekmek; çanak yalamak, dalkavukluk etmek, yaltaklanmak. Kılbaz; dalkavuk, şakşakçı, yağcı anlamlarına geliyormuş. Kıl kapmak; (birinden, bir şeyden) huylanmak, kuşkulanmak, rahatsız olmak, tedirgin olmak… Örneklerde görüldüğü üzere kıl argoda daha olumsuz tanımlamaları ifade ediyor.

Argoda sakal, bıyık, kıl kelimelerinin farklı kaynaklarda daha fazla tanımları da olabilir. Bu arada daha önce yazdığımız Sakala dair ilgili ilginç bilgiler adlı makaleye de göz atabilirsiniz